สิทธิมนุษยชน ตามความหมายที่ระบุในพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 คือ สิทธิพื้นฐานที่มนุษย์พึงมี ทั้งนี้ องค์การสหประชาชาติ ซึ่งเป็นองค์กรที่ร่างปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน หรือ The Universal Declaration of Human Rights ขึ้นเมื่อปี 2491 หลังสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่สอง เพื่อเป็นกรอบในการคุ้มครองสิทธิขั้นพื้นฐานของมนุษย์ทุกคน ได้ให้คำนิยามสิทธิมนุษยชนว่าเป็นสิทธิของมนุษย์ทุกคน โดยไม่คำนึงถึงเชื้อชาติ เพศ สัญชาติ ชาติพันธุ์ ภาษา ศาสนา หรือสถานะอื่นใด สิทธิมนุษยชนรวมถึงสิทธิในการมีชีวิตและเสรีภาพ เสรีภาพจากการเป็นทาสและการทรมาน เสรีภาพในการแสดงออกและแสดงความคิดเห็น สิทธิในการทำงานและการศึกษา และอื่นๆ อีกมากมาย ทุกคนมีสิทธิได้รับสิทธิเหล่านี้ โดยไม่มีการเลือกปฏิบัติ
สิทธิมนุษยชนถือเป็นหลักการสากลที่ทุกประเทศทั่วโลกตระหนักและให้ความสำคัญ ซึ่งตั้งอยู่บนพื้นฐานของคุณค่าความเป็นมนุษย์ หรือที่เรียกว่า คุณค่าสากลแห่งสิทธิมนุษยชน (Core Values) ประกอบด้วย
ใน รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยฉบับปัจจุบัน (พ.ศ. 2560) ได้ระบุถึงการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนไว้ในหลายมาตราด้วยกัน เช่น ในมาตรา 4 ระบุว่า “ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ สิทธิ เสรีภาพ และความเสมอภาคของบุคคลย่อมได้รับความคุ้มครอง” และ ในหมวดที่ 3 ว่าด้วยหมวดสิทธิและเสรีภาพของปวงชนชาวไทย มาตราที่ 25 ถึง 49 ยังได้บรรยายขอบเขตของสิทธิและเสรีภาพของประชาชนไว้ในหลายด้านด้วยกัน เช่น ความยุติธรรมทางอาญา การศึกษา การไม่เลือกปฏิบัติ เสรีภาพในการแสดงออก การไม่ก้าวก่ายชีวิตส่วนตัว และทรัพย์สินส่วนตัว เป็นต้น
สิทธิมนุษยชนไม่ได้เป็นเพียงแค่แนวคิดที่เป็นนามธรรม แต่เป็นแนวคิดที่ได้รับการนิยามและได้รับการคุ้มครองตามกฎหมาย ทั้งนี้ สิทธิมนุษยชนไม่ได้เป็นเพียงกฎหมาย แต่เป็นการตัดสินใจและเป็นสิ่งที่เราพบเจอในแต่ละวัน สิทธิมนุษยชนจะไม่สามารถถูกพรากไปจากเราได้ เว้นแต่ในบางกรณีอาจถูกจำกัดได้ เช่น ในกรณีที่การกระทำอาจเป็นอันตรายต่อความมั่นคงแห่งชาติ
สิทธิมนุษยชนมีคุณลักษณะเฉพาะที่ได้รับการยอมรับจากประชาคมโลก ซึ่งประกอบด้วย
และต่อให้มีการพูดถึงหรือระบุถึงสิทธิมนุษยชนไว้ในหลากหลายส่วนทั้งภายในประเทศ ต่างประเทศและระหว่าง ประเทศ แต่รัฐบาลและคนส่วนใหญ่มักละเลยความสำคัญของสิทธิมนุษยชน หลายครั้งเราจะลุกขึ้นมาต่อสู้และให้ความสำคัญกับสิทธิมนุษยชนก็ต่อเมื่อสิทธิมนุษยชนของเราถูกละเมิด อีกทั้งในความเป็นจริง สิทธิมนุษยชนนั้นถูกละเมิดตลอดเวลาในทั่วทุกมุมของโลก เช่น ประชาชนถูกจำคุกเพียงเพราะเห็นต่างจากรัฐ พลเมืองตกเป็นเป้าการโจมตีในสงคราม เด็กถูกบังคับให้ออกไปรบ เป็นต้น
ดังนั้น การเคารพสิทธิมนุษยชนจึงเป็นพื้นฐานสำคัญในการสร้างความเป็นมนุษย์และการอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุขในสังคม