เกิดอะไรขึ้นที่บางกลอย?

“พิธีกรรมของชาวปกาเกอะญอนั้นเชื่อมโยงกับการเกิดแก่เจ็บตาย พอเกิดมา สายสะดือของลูกจะถูกตัดใส่กระบอกไม่ไผ่ และผูกเลือกต้นไม้ให้กลายเป็นต้นไม้ประจำตัว โดยจะไม่มีการไปตัดของกันและกัน มันผิดมากถ้าไปตัดต้นไม้ที่เป็นสายสะดือหรือว่าสายสะดือฝังใต้ต้นให้เติบโตและกลายเป็นต้นไม้ใหญ่ “พวกเขาจะดูแล บวชป่า ทำแนวกันไฟ ทำระบบผลิตที่ใช้ทรัพยากรธรรมชาติให้คุ้มค่ามากที่สุดแล้วก็ดูแลป่าในรอบปีไป เก็บหาของป่า เก็บหน่อไม้ แล้วก็ดูแลในแบบที่มีการลาดตะเวนไปในตัว เจออะไรผิดสังเกตพวกเขาก็จะใช้ประชาคมชุมชน บอกว่ามีสถานการณ์บางอย่างเกิดขึ้นให้รีบดูแลแก้ไข นี่เป็นการอธิบายว่าหลายสิบปีมานี้ทรัพยากรธรรมชาติและผืนป่ามันก็เลยยังคงอยู่” เกรียงไกร ชีช่วง ผู้ประสานงานเครือข่ายกะเหรี่ยงเพื่อวัฒนธรรมและสิ่งแวดล้อม

ตลอดหลายทศวรรษแห่งความพยายามจะกลับบ้าน เพื่อหวนคืนสู่ใจแผ่นดิน ชาวบางกลอยยังคงเผชิญหน้ากับการถูกดำเนินคดีฐานบุกรุกป่าและถูกจับกุม รวมถึงการบังคับโยกย้ายลงมาจากบางกลอยบน และไม่มีที่ดินทำกินมากเพียงพอ โดยได้รับการจัดสรรพื้นที่อยู่ที่ 7 ไร่ 3 งาน สิ่งนี้ส่งผลให้ความมั่นคงทางอาหารจากการทำไร่หมุนเวียนและวัฒนธรรมของชาวปกาเกอะญอในพื้นที่บางกลอยหายไป ประชาชนชาวบางกลอยต้องออกมารับจ้างและเผชิญกับผลกระทบในช่วงโควิด บ้างต้องบริโภคอาหารแห้งจากการบริจาค จนส่งผลกระทบต่อสุขภาพ

ปัจจุบัน ชาวบางกลอยยังมุ่งหน้าต่อสู้เพื่อที่วันหนึ่งจะได้คืนสู่ใจแผ่นดินอีกครั้ง ในนาม “บางกลอยคืนถิ่น”

และระหว่างวันที่ 22-24 เมษายน 2565 แอมเนสตี้พร้อมกับชาว #ค่ายทะลุด่าน ได้ไปเรียนรู้ประเด็นสิทธิมนุษยชนที่เกิดขึ้นในบางกลอย โดยในระหว่างนี้ เราขอชวนคุณย้อนอ่านเรื่องราวของบางกลอยผ่าน ไทม์ไลน์ ในอินโฟกราฟิก และย้อนอ่านบทความถอดบทเรียนจาก Twitter Space “ประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมใจแผ่นดิน แผ่นดินกลางใจปกาเกอะญอ”

Gentle Reminder!

• ประเทศไทยเป็นสังคมพหุวัฒนธรรม มีกลุ่มชาติพันธุ์หรือมีชนเผ่าพื้นเมืองอยู่ไม่ต่ำกว่า 40 กลุ่ม เป็นประชากรไม่ต่ำกว่า 3 ล้านคน กระจายอยู่ในประมาณ 64 จังหวัดทั่วไทย
• บางกลอยคือบ้านเกิดของบิลลี่ พอละจี รักจงเจริญ นักปกป้องสิทธิมนุษยชนที่ถูกบังคับให้สูญหายและปู่คออี้
• ปู่คออี้เคยพูดในชั้นศาลว่า “เราเกิดมาเราก็อยู่ตรงนั้นอยู่แล้ว เรากินนมแม่เราก็ตรงนั้นอยู่แล้ว เท้าก้าวแรกของเราก็ตรงนั้นอยู่แล้ว เราไม่ได้ไปแย่งของใคร”
• จนตอนนี้ ชาวบางกลอยยังคงไม่มีที่ดินทำกินมากเพียงพอ โดยได้รับการจัดสรรพื้นที่อยู่ที่ 7 ไร่ 3 งาน ซึ่งส่งผลกระทบต่อการทำไร่หมุนเวียนและวัฒนธรรมอื่น ๆ นำมาสู่ภาวะการขาดอาหารของคนในพื้นที่
• ชาวบางกลอยยังคงมีความพยายามในการกลับสู่ใจแผ่นดิน และต้องเผชิญหน้ากับคดีความ ไม่ว่าจะเป็นกฎหมายป่าไม้ หรือพ.ร.ก.ฉุกเฉิน
• ชนเผ่าพื้นเมืองทั่วโลกต้องเผชิญกับการถูกปฏิเสธสิทธิในการกำหนดเจตจำนงของตนเอง ซึ่งเป็นหลักสำคัญในกฎหมายระหว่างประเทศ สิทธิในการตัดสินใจเป็นสิทธิของประชาชนในการกำหนด สถานะทางการเมืองของตนได้อย่างอิสระ และสามารถกำหนดรูปแบบการพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรมของตนได้อย่างอิสระ